بررسی عوامل مؤثر بر روابط ایران و چین و تأثیر آن بر مبادلات محصولات طبی ـ دارویی در عصر باستان

کشور چین در دنیای باستان به سبب حجم انبوه کالاهای تولیدی و محصولاتش، نیاز به وجود صادرات به غرب را اجتناب ناپذیر می دید و در این بین مهم ترین سرزمینی که در غرب چین واقع شده و از لحاظ سیاسی و علمی و همچنین از جنبه محصولات کشاورزی و تنوع محصولات از سطح بالایی برخوردار بود، کشور ایران بود. بنابراین دو کشور منافع خویش را در پیوند با یکدیگر می دانستند. بر این اساس پرسش مطرح این خواهد بود که روابط بین ایران و چین در عهد باستان از چه اهمیتی برخوردار بوده، چگونه میسر می گردید و چه عواملی در رونق این روابط و به ویژه تبادلات علوم پزشکی بین ایران و چین دخیل بود؟ همچنین این روابط چه نقشی در وضعیت علوم پزشکی و دارویی ایرانیان و چینیان ایفا نمود؟ در پاسخ این پرسش ها، با رجوع به منابع و گزارش های تاریخی و با در پیش گرفتن روشی توصیفی ـ تحلیلی متوجه می گردیم که راه های ارتباطی زیادی چین را به ممالک غربی وصل می کرد که مهم ترین آن ها از قلمرو ایرانیان می گذشت و ایران به عنوان پل ارتباطی در دریافت کالاهای شرقی و نیز ارسال محصولات بازرگانی ممالک غربی و محصولات ایرانی به شرق و به ویژه چین که در انتهای جاده مهم ابریشم قرار داشت، به ایفای نقشی مؤثر می پرداخت و مهم آنکه از کالاهای اساسی و پرطرفدار که از این راه های ارتباطی گذر می نمود، نباتات و گیاهانی بودند که کاربردی غذایی و دارویی داشته و از چنان درجه اعتبار و کثرتی برخوردار بودند که نام برخی از راه های مهم به نام این مواد دارویی و بهداشتی خوانده می شد. همچنین یکی از عوامل توجه ایرانیان به علوم دیگر ملل و به ویژه دستاوردهای طبی چینیان، باور به یک ایدئولوژی بود که در دوران ساسانیان شکل گرفت و طبق آن، چنین پنداشته می شد که علوم ملل مختلف از کتب مقدس ایرانیان «اوستا» برگرفته شده است و این تفکر، تسامح و اشتیاق ایرانیان در اخذ و اقتباس از علوم چینیان را موجب گردید.